(De Bron, 15 juli 2017)
In een zaal van het Vlaams Parlement verwelkomde Jan Peumans
de Waalse germanist prof. em. Jules Gheude ter gelegenheid van de verschijning
bij Doorbraak van een vertaling van diens
nieuwe boek: Waals Testament. We
hadden gehoord dat hij in de Waalse media voor “verrader” uitgescholden was,
dus we zaten met een gunstig vooroordeel.
Perin
Gheude, 71, bezielt sinds 2010 het Gewif, een studiecentrum voor de aanhechting van Wallonië bij
Frankrijk. Hij was hoogleraar aan de Luikse universiteit en in de jaren 1970
kabinetsmedewerker van François Perin, toen minister voor Institutionele
Hervormingen. Perin was leider van het Rassemblement Wallon en meesterdenker
van het rattachisme, de gedachte dat
Wallonië niet bij l’état belgo-flamand
maar bij Frankrijk behoort.
In dit boek steekt Gheude zijn blijvende bewondering voor Perin
niet weg. Die was inderdaad een briljante en veelzijdige geest, mentor van
wijlen interimpremier Jean Gol en ondermeer ook een voorman van het
nieuwheidendom. Over de aard van de communautaire problemen sprak hij zonder
complexen, niet met de felheid van een Karel Dillen, maar met een welhaast
humoristische vanzelfsprekendheid. En hij bereikte er meer mee voor zijn
Wallonië.
Ruim 20 jaar geleden voorspelde VVB-voorzitter Yvan Mertens
dat de Belgische constructie geen vijf jaar meer zou duren. Dat was dus een
typisch Vlaamse inschatting: kinderachtig en zonder voeling met de wereld van
de macht. Er was ook toen geen ernstige reden om een spoedig verwezenlijkte
Vlaamse onafhankelijkheid te verwachten. Noch in Vlaanderen noch in Wallonië
besteedde men aandacht aan zijn (als staatsgevaarlijk bedoelde) voorspelling,
tenzij om ermee te lachen: “Waar lopen die grote woorden met dat ventje
naartoe?” Ze was van hetzelfde gehalte als de ronkende maar machteloze retoriek
die men toen van de Yzerbedevaarten gewend was.
Nochtans waren de factoren, hoewel nog niet de
machtsverhouding, al in voege die ooit tot de splitsing moeten leiden. Dat vond
althans François Perin, die vaststelde
dat de Vlamingen een eigen natie aan het vormen waren. Die indruk nam alleen
maar toe, zodat een RTBF-ploeg die trend ging doortrekken naar een verrrassende
eenzijdige Vlaamse onafhankelijkheidsverklaring: Bye bye Belgium (2007).
Waarom vandaag?
Alain Mouton interviewde Gheude, die hem graag uitlegde
waarom hij dit boek geschreven had, en waarom nu. Dat Vlaanderen in de feiten
een aparte natie vormt en de Walen zich vooral op Frankrijk richten, beschouwde
hij als afdoende bewezen: daarvoor waren geen verdere argumenten of
belgicistische achterhoedegevechten meer nodig. Op sommige momenten hebben
Vlaamse politici die zich nu als gematigd (= toegeeflijk) presenteren, zich als
separatist-onder-zekere-voorwaarden laten kenen, bv. Wouter Beke tijdens de
zesde staatshervorming. De huidige communautaire wapenstilstand die de N-VA in
acht neemt, wekt de indruk dat België gered is, maar die is bedrieglijk. Onder
al die Vlaamse gematigdheid gaat nog altijd de bereidheid om België te splitsen
schuil. Juist de officieel afgekondigde communautaire stilstand brengt de
onvermijdelijkheid van separatisme scherper aan het licht, stelt Gheude.
Aanleiding vandaag is het verder uiteendrijven van zowel de
openbare mening als de economische toestand in Vlaanderen en Wallonië. De PS en
de belgicistische media maken de Walen al twintig jaar wijs dat er een herleving
van de Waalse economie bezig is, maar er zijn nog steeds geen resultaten. Door
de opleving in de buurlanden daalt de werkloosheid ook in Wallonië wat, maar
alweer minder dan in Vlaanderen. Je kan er niet naast kijken dat de Walen meer
dan ooit op Vlaamse overdrachten teren.
De weg voorwaarts ligt dus in de splitsing. Het uiteenvallen
van België is geen apocalypse, aldus Gheude. Brussel kan een stadsstaat worden,
een Washington aan de Zenne, een heuse jackpot voor de stad. Het Vlaamse
publiek hoort het hem graag zeggen, want het impliceert ook een splitsing
tussen Wallonië en Brussel. De mogelijkheden en logische lotsbestemming van
Wallonië en Brussel zijn immers verschillend, dus de belangrijkste stap
voorwaarts is om die twee uit elkaar te halen. Brussel krijgt dan een
eigensoortig statuut waarin een band met Vlaanderen mogelijk blijft, althans
voldoende om de Vlaamse bestuursinstellingen in Brussel redelijkerwijze te
kunnen handhaven.
Daarna kunnen Vlaanderen en Wallonië ongehinderd hun eigen
weg gaan. En daartussen is geen symmetrie. Natuurlijk is Vlaanderen een natie
in wording, en natuurlijk zijn de Walen dat niet, dus de splitsing zal
asymmetrisch zijn. In plaats van zich aan België vast te klampen, moeten de
Walen niet van een onrealistische onafhankelijkheid dromen, maar erkennen ze
beter gauw dat ze bij Frankrijk horen.
Maar
Met talloze citaten, van Charles de Gaulle en anderen, toont
Gheude aan dat Frankrijk bereid is om Wallonië te omarmen. Ook de Waalse
openbare mening is (blijkens een peiling in Le
Soir) er al voor de helft voor gewonnen om heim ins Reich “terug” te keren. Dat was overigens van in het begin de
bedoeling: de revolutionairen die het historisch accident van 1830 op gang
brachten, wilden niet alleen de Nederlanders buiten, maar wilden ook bij
Frankrijk aansluiten. Economisch gezien betekent dat een extra last voor
Frankrijk, reden waarom sommige Vlaamse kruideniers beweren dat de Fransen dat
nooit zullen willen. Maar voor dat beetje grandeur hebben die wel degelijk een
prijs over.
Wel zal Wallonië slechts eenmalig van zijn schulden ontheven
worden: van dan af zal het de tering naar de nering moeten zetten. Dat juist is
de reden waarom de meeste Walen het rattachement
toch maar als een tweede optie achter de hand houden. Zolang het maar kan,
willen zij van de Vlaamse goedigheid blijven profiteren. Niemand anders is zo
onnozel: de EU niet, ook Frankrijk niet, alleen de Vlamingen. Alleen daar
blijft een politieke meerderheid (en een grote meerderheid in de mediatieke en
culturele sector) het als een teken van morele superioriteit voorstellen om
zich te laten bestelen.
Daarom staat Gheude alleen. Natuurlijk is er een Waal te
vinden die waarheden wil verkondigen die voor zijn volksgenoten als verraad
gelden (aan Vlaamse kant zijn er zo zelfs meer dan anderen), maar Wallonië als
geheel is nog lang niet aan een Belgische boedelscheiding toe. Daarom heeft
Gheudes dissidente stem uiteindelijk niet meer impact dan de protserige oekazen
van de feestredenaar op wijlen de Yzerbedevaart.
Jules Gheude: Waals
Testament. Ongemakkelijke waarheden over de toekomst van België, Doorbraak,
Antwerpen 2017 (vertaald door Marc
Vanfraechem uit Un testament wallon – Les
vérités dérangeantes), ISBN 978-90-82567-39-7.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten